سوره مزمل
| < جن - مدثر > | |
|---|---|
|
| |
| شماره سوره | ۷۳ |
| جزء | ۲۹ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۳ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۲۰ |
| تعداد کلمات | ۳۰۰ |
| تعداد حروف | ۸۵۳ |
سوره مُزَّمِّل هفتاد و سومین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء ۲۹ جای گرفته است. نام سوره از آیه اول گرفته شده که اشاره به پیامبر(ص) دارد و به معنای کسی است که لباس به خود پیچیده است. از جمله موضوعاتی که در این سوره مطرح شده، دعوت پیامبر(ص) به عبادت شبانه و قرائت قرآن و شکیبایی برابر کافران و بحث از معاد است. از آیات مشهور این سوره آیه چهارم است که به پیامبر(ص) دستور می‌دهد قرآن را به ترتیل قرائت کند. گفته شده ترتیل به معنای ادای صحیحِ کلمات و تأمل در معانی آیات است. در روایات آمده است کسی که سوره مزمل را در نماز عشاء یا در آخر شب قرائت کند، خداوند به او زندگی پاک می‌دهد و او را پاکیزه می‌میراند.
معرفی سوره
- نامگذاری
این سوره را مُزَّمِّل نامیده‌اند، چون خداوند در آیه اول آن، پیامبر(ص) را «مزمل» خوانده است. مُزّمّل به معنای کسی است که لباس یا چیزی به خود می‌پیچد تا بخوابد یا مثلا سرما را از خود دور کند. گویا در برابر دعوتِ پیامبر(ص) به اسلام، مردم او را اذیت و آزار می‌کردند و آن حضرت برای دورکردن غم و اندوه، جامه‌ای به خود پیچیده بود تا لحظه‌ای استراحت کند. همچنین گفته شده این لباس‌پیچیدن به خود به دلیل ترس از بار مسئولیتِ رسالت در اوایل بعثت بوده است. تفسیر نور از برخی نقل کرده که منظور جامه نبوّت است و یا این كه رسالت با گوشه‌گيرى و عزلت و انزوا سازگار نيست ویا این كه رسالت با استراحت سازگار نيست و بايد قيام كنى.
- محل و ترتیب نزول
سوره مزّمّل جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول سومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هفتاد و سومین سوره است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره مزّمّل ۲۰ آیه، ۳۰۰ کلمه و ۸۵۳ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی، جزو سوره‌های مُفَصِّلات (دارای آیات کوتاه) است.
محتوا
بنابر تفسیر نمونه، محتوای سوره مزمل را می‌توان در پنج محور خلاصه كرد:
- دعوت پیامبر(ص) به احیا(عبادت شبانه) و تلاوت قرآن و آمادگی برای پذیرش برنامه رسالت؛
- دعوت او به شكیبایی، مقاومت و مدارا با مخالفان؛
- بحث از معاد و فرستادن حضرت موسی به سوی فرعون و سركشی و سپس عذاب او؛
- تخفیف درباره عبادت شبانه‌ای که در آیات ابتدایی سوره آمده بود؛
- دعوت به تلاوت قرآن و خواندن نماز، دادن زکات، انفاق در راه خدا و استغفار.
| زمینه‌سازی موفقیت پیامبر در تبلیغ دین | |||||||||||||||||||||||
| گفتار سوم؛ آیه ۲۰ وظایف مؤمنان برای همراهی با پیامبر | گفتار دوم؛ آیه ۱۵-۱۹ هشدار به مشرکان برای پذیرش دعوت پیامبر | گفتار اول؛ آیه ۱-۱۴ وظایف پیامبر برای موفقیت در تبلیغ دین | |||||||||||||||||||||
| وظیفه اول؛ آیه ۲۰ اختصاص‌بخشی از شب به عبادت خدا | هشدار اول؛ آیه ۱۵-۱۶ فرجام دنیوی مخالفت با رسول خدا | وظیفه اول؛ آیه ۱-۷ تهجد و شب‌زنده‌داری | |||||||||||||||||||||
| وظیفه دوم؛ آیه ۲۰ انجام اعمال نیک واجب و مستحب | هشدار دوم؛ آیه ۱۷-۱۹ عذاب اخروی مخالفت با رسول خدا | وظیفه دوم؛ آیه ۸ انقطاع به سوی خدا | |||||||||||||||||||||
| وظیفه سوم؛ آیه ۹ توکل به خدا در همه امور | |||||||||||||||||||||||
| وظیفه چهارم؛ آیه ۱۰-۱۴ تحمل سخنان و تهمت‌های مخالفان | |||||||||||||||||||||||
آیات مشهور
- «و رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً» (آیه ۴)
ترجمه: قرآن را شمرده شمرده بخوان.
«ترتیل» در اصل به معنای «تنظیم» و «ترتیب موزون» است و در اینجا به معنی خواندن آیات قرآن با تأنی و نظم لازم و ادای صحیح حروف، تبیین كلمات، تأمل در مفاهیم آیات و اندیشه در نتایج آن است. از امام علی(ع) نقل شده‌است: «كلمات قرآن را به طور كامل آشكار كن و آن را مثل شعر نخوان و جداجدا و پراكنده نكن. با تلاوت آن دل‌های خود را به فزع وادارید و هدفتان رسیدن به آخر سوره نباشد». از امام صادق(ع) نیز روایت شده‌است «ترتیل آن است كه در تلاوت قرآن هرگاه به آیات بهشت رسیدید از خداوند بهشت بخواهید و هرگاه به آیات جهنم رسیدید، به خداوند پناه ببرید». در روایتی دیگر از همان امام آمده‌است: «ترتیل آن است كه قرآن با صوتی زیبا خوانده شود».
- «وَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا» (آیه ۱۰)
ترجمه: و بر آنچه (دشمنان)مى‌گويند صبر كن و به وجهى پسنديده از ايشان دورى جوى.
در آیه قبل پیامبر(ص) مأمور شده بود که خداوند متعال را در تمام کارهایش به عنوان وکیل برگزیند(فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا) واراده او را بر اراده خودش مقدم بدارد وجز او موثری در جهان هستی نبیند و لازمه این کار صبر در برابر آزار و استهزاء دشمنان و برخورد با حُسن خُلق و خیرخواهی در دعوت به حق و حداکثر تلاش برای پرهیز از مقابله به مثل با دشمنان است. در روایتی از امیرالمؤمنین (ع) خطاب قرآن به پیامبر (ص) را (وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا ) در ارتباط با منافقان دانسته و این که پیش ازنزول این آیه پیامبر در مجالش با آنان مهربانی می‌ورزید.
آیه نماز شب
- إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا (آیه ۶)
ترجمه: مسلّماً نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و با استقامت‌تر است!
کلمه (ناشئه ) یا مصدر است به معناى نَشئه یعنی حدوث(پیدایش) و تکون (تحقق یافتن) و یا اسم فاعل از ماده نشئه که به موصوف خود اضافه شده(یعنی شب که آفریده شده و مخلوق است) و در هر صورت به معنای شب است ، و اگر حادثه را بر شب اطلاق شده و آن را موجودی مخلوق و پدید آمده دانسته است زیرا مانند سایر مخلوقات موجودی مخلوق است.
وبعضى گفته اند: منظور از حادثه(ناشئه) شب همان نماز شب است و این که حادثه شب (أَشَدُّ وَطْئًا) شدیدترین قدم نهادن است کنایه از این است که این عمل بیش از هر عمل دیگر انسان را در صفاى نفس ثابت قدم مى سازد، و بهتر از هر چیز نفس آدمى را از مکدّر شدن به سرگرمی‌های روز مصونیت می‌بخشد و منظور از «أَقْوَمُ قِيلًا» این است که نماز شب استوارترین و صائب ترین سخن است ، براى اینکه در نماز شب حضور قلب بیشتر و توجه به کلام دقیق تر است .
بعضى گفته اند: منظور از «أَشَدُّ وَطْئًا» مطابقت قلب با زبان است چرا که شب را خداوند مایه آرامش قرار داده و انسان در ظرف شب از گرفتاری ها و اشتغالات فارغ و منقطع است و به خویشتن می پردازد.
فضیلت و خواص
در فضیلت تلاوت سوره مزمل، از پیامبر(ص) روایت شده است هر کس این سوره را دائما بخواند، خداوند سختی‌های دنیا و آخرت را از او برمی‌دارد و او پیامبر(ص) را در خواب خواهد دید. همچنین از امام صادق(ع) نقل شده است اگر کسی این سوره را در نماز عشاء یا در آخر شب قرائت کند، شب و روز و خود سوره، به نفع او گواهی می‌دهند و خداوند به او زندگی پاک می‌دهد و او را پاکیزه می‌میراند.
متن و ترجمه
سوره مزمل
| متن | ترجمه |
|---|---|
| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿١﴾ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿٢﴾ نِّصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا ﴿٣﴾ أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَ‌تِّلِ الْقُرْآنَ تَرْ‌تِيلًا ﴿٤﴾ إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا ﴿٥﴾ إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا ﴿٦﴾ إِنَّ لَكَ فِي النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا ﴿٧﴾ وَاذْكُرِ اسْمَ رَ‌بِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا ﴿٨﴾ رَّ‌بُّ الْمَشْرِ‌قِ وَالْمَغْرِ‌بِ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا ﴿٩﴾ وَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا ﴿١٠﴾ وَذَرْ‌نِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا ﴿١١﴾ إِنَّ لَدَيْنَا أَنكَالًا وَجَحِيمًا ﴿١٢﴾ وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِيمًا ﴿١٣﴾ يَوْمَ تَرْ‌جُفُ الْأَرْ‌ضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَّهِيلًا ﴿١٤﴾ إِنَّا أَرْ‌سَلْنَا إِلَيْكُمْ رَ‌سُولًا شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْ‌سَلْنَا إِلَىٰ فِرْ‌عَوْنَ رَ‌سُولًا ﴿١٥﴾ فَعَصَىٰ فِرْ‌عَوْنُ الرَّ‌سُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذًا وَبِيلًا ﴿١٦﴾ فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِن كَفَرْ‌تُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًا ﴿١٧﴾ السَّمَاءُ مُنفَطِرٌ بِهِ ۚ كَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا ﴿١٨﴾ إِنَّ هَـٰذِهِ تَذْكِرَ‌ةٌ ۖ فَمَن شَاءَ اتَّخَذَ إِلَىٰ رَ‌بِّهِ سَبِيلًا ﴿١٩﴾ إِنَّ رَ‌بَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ ۚ وَاللَّـهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ ۚ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۖ فَاقْرَ‌ءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْ‌آنِ ۚ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْ‌ضَىٰ ۙ وَآخَرُ‌ونَ يَضْرِ‌بُونَ فِي الْأَرْ‌ضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّـهِ ۙ وَآخَرُ‌ونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ ۖ فَاقْرَ‌ءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ ۚ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِ‌ضُوا اللَّـهَ قَرْ‌ضًا حَسَنًا ۚ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّـهِ هُوَ خَيْرً‌ا وَأَعْظَمَ أَجْرً‌ا ۚ وَاسْتَغْفِرُ‌وا اللَّـهَ ۖ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ رَّ‌حِيمٌ ﴿٢٠﴾ | به نام خداوند رحمتگر مهربان اى جامه به خويشتن فرو پيچيده، (۱) به پا خيز شب را مگر اندكى، (۲) نيمى از شب يا اندكى از آن را بكاه، (۳) يا بر آن [نصف] بيفزاى و قرآن را شمرده شمرده بخوان. (۴) در حقيقت ما به زودى بر تو گفتارى گرانبار القا مى‌كنيم. (۵) قطعاً برخاستن شب، رنجش بيشتر و گفتار [در آن هنگام] راستين‌تر است. (۶) [و] تو را، در روز، آمد و شدى دراز است. (۷) و نام پروردگار خود را ياد كن و تنها به او بپرداز. (۸) [اوست] پروردگار خاور و باختر، خدايى جز او نيست، پس او را كارساز خويش اختيار كن. (۹) و بر آنچه مى‌گويند شكيبا باش و از آنان با دورى گزيدنى خوش فاصله بگير. (۱۰) و مرا با تكذيب‌كنندگان توانگر واگذار و اندكى مهلتشان ده. (۱۱) در حقيقت پيش ما زنجيرها و دوزخ، (۱۲) و غذايى گلوگير و عذابى پر درد است. (۱۳) روزى كه زمين و كوهها به لرزه درآيند و كوهها به سان ريگ روان گردند. (۱۴) بى‌گمان، ما به سوى شما فرستاده‌اى كه گواه بر شماست روانه كرديم، همان گونه كه فرستاده‌اى به سوى فرعون فرستاديم. (۱۵) [ولى] فرعون به آن فرستاده عصيان ورزيد، پس ما او را به سختى فرو گرفتيم. (۱۶) پس اگر كفر بورزيد، چگونه از روزى كه كودكان را پير مى‌گرداند، پرهيز توانيد كرد؟ (۱۷) آسمان از [بيم] آن [روز] در هم شكافد؛ وعده او انجام يافتنى است. (۱۸) قطعاً اين [آيات] اندرزى است، تا هر كه بخواهد به سوى پروردگار خود راهى در پيش گيرد. (۱۹) در حقيقت، پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از كسانى كه با تواند، نزديك به دو سوم از شب يا نصف آن يا يك سوم آن را [به نماز] برمى‌خيزيد، و خداست كه شب و روز را اندازه‌گيرى مى‌كند. [او ]مى‌داند كه [شما] هرگز حساب آن را نداريد، پس بر شما ببخشود، [اينك] هر چه از قرآن ميسر مى‌شود بخوانيد. [خدا] مى‌داند كه به زودى در ميانتان بيمارانى خواهند بود، و [عده‌اى] ديگر در زمين سفر مى‌كنند [و] در پى روزى خدا هستند، و [گروهى] ديگر در راه خدا پيكار مى‌نمايند. پس هر چه از [قرآن] ميسر شد تلاوت كنيد و نماز را برپا داريد و زكات را بپردازيد و وام نيكو به خدا دهيد؛ و هر كار خوبى براى خويش از پيش فرستيد آن را نزد خدا بهتر و با پاداشى بيشتر باز خواهيد يافت. و از خدا طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزنده مهربان است. (۲۰) |
| سوره پیشین: سوره جن | سوره مزمل سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی | سوره پسین: سوره مدثر |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۶۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۵۶۷.
- ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور،۱۳۸۳ش، ج۱۰۷ ص۲۶۶.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۶۶.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۹.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۳۱۱.
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۳۱۲.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۲۶۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۶۶.
- ↑ العروسي الحويزي، الشيخ عبد علي، تفسیر نور الثقلين، ج۵۷ ص۴۵۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۶۳و۶۴.
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۵۱۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۵۶۵.
منابع
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، قسم الدراسات الاسلامیه، ۱۳۸۹ش.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۴م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- العروسي الحويزي، الشيخ عبد علي، تفسير نور الثقلين، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم ۱۴۱۵ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۲ش.
پیوند به بیرون